prof. dr Eugeniusz Bilski

         Przełomowym momentem w historii polskiego doświadczalnictwa było powołanie do życia Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych z siedzibą w Słupi Wielkiej k. Środy Wlkp. Decyzja w tej sprawie zapadła na Kolegium Ministerstwa Rolnictwa w dniu 24 kwietnia 1965 roku. Inicjatorami reorganizacji oceny odmian w kraju byli dr Eugeniusz Bilski – pracownik Katedry Statystyki Matematycznej AR w Poznaniu, i mgr Kazimierz Dmochowski – były pracownik Wydziału Oceny Odmian Ministerstwa Rolnictwa i główny hodowca SHR Kobierzyce.

            Centralny Ośrodek powstał na podstawie Uchwały Nr 315/65 Rady Ministrów z dn. 21 XII 1965 roku. Uchwała, która weszła w życie 1 I 1966 roku, stanowiła, że Centralny Ośrodek był jednostką budżetową, bezpośrednio podległą Ministrowi Rolnictwa. Zadania COBORU zostały sprecyzowane w Uchwale Nr 315/65 Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1965 roku i omówione są na dalszych stronach internetowych. Pierwszym dyrektorem Centralnego Ośrodka został prof. dr Eugeniusz Bilski. Funkcję tę pełnił nieprzerwanie od 1 I 1966 aż do przejścia na emeryturę w połowie 1996 roku.

mgr Kazimierz Dmochowski

Budowa COBORU w Słupi Wielkiej

           Kolejno siedziba Centralnego Ośrodka mieściła się w Katedrze Statystyki Matematycznej AR w Poznaniu przy ul. Mazowieckiej, w budynku Wojewódzkiego Urzędu Melioracji Rolnych przy ul. Grunwaldzkiej, a później w bloku mieszkalnym CSDOO w Słupi Wielkiej. W 1967 roku przystąpiono w Słupi Wielkiej do budowy własnego kompleksu biurowego COBORU wraz z osiedlem mieszkaniowym dla pracowników. W tym czasie trwało kompletowanie załogi oraz przejmowanie zadań od Wydziału Oceny Odmian.

         Od połowy lat siedemdziesiątych do początku dziewięćdziesiątych w ramach sieci doświadczalnej Centralnego Ośrodka działało około 80-84 SDOO. Początkowo tylko pod nadzorem merytorycznym, a później także organizacyjno-administracyjnym. Ze względu na ograniczone środki na działalność statutową w 1993 roku z liczba stacji zmalała do 51, zgrupowanych w 28 gospodarstwach pomocniczych.

Gmach główny w budowie

       W początkowej fazie działalności Centralnego Ośrodka, wiele uwagi poświęcono organizacji Zakładu Metodyki Badań, który miał wypracować odpowiednią metodologię i metodyki badań odmianowych. W jego strukturze przewidziano pracownie Biometrii, Ekonometrii i Metod Rejonizacji Odmian. Zespół pracowników, w skład którego wchodzili statystycy, doświadczalnicy, ekonometrzy i meteorolodzy, stopniowo zastępowany został przez informatyków. Kolejny etap stanowiło powołanie Zakładu Metod Statystycznych i Elektronicznego Przetwarzania Danych (obecnie Zakład Informatyki), nastawionego przede wszystkim na obróbkę danych.

Panorama Centralnego Ośrodka - lata siedemdziesiąte

        Część prac poświęcono na rzecz syntetycznej oceny wartości gospodarczej odmian przy wykorzystaniu metod ekonometrycznych i teorii podejmowania decyzji. Początkowo badania dotyczyły buraka cukrowego, w drugiej połowie lat 70. lnu włóknistego, ziemniaka oraz jęczmienia jarego na cele pastewne.

   W Zakładzie Metodyki Badań opublikowano pierwsze edycje szczegółowych metodyk zakładania, prowadzenia, dokumentowania statystycznego wyników doświadczeń nad WGO, w tym także metodyk do badań rejestrowych.

         Wiele zadań realizowano we współpracy z Zakładem Metod Matematycznych i Statystycznych poznańskiej AR, kierowanym przez prof. dra hab. T. Calińskiego, oraz z Zakładem Metod Ekonometrycznych AE w Poznaniu. Zwłaszcza ZMMiS wydatnie pomógł Centralnemu Ośrodkowi w opracowaniu szeregu procedur statystycznych pojedynczych doświadczeń i ich serii, które stały się inspiracją do stosowania nowych rozwiązań z tej dziedziny w ocenie odmian. Od 1979 roku COBORU wspólnie z Zakładem jest organizatorem międzynarodowych seminariów Metody Statystyczne w Ocenie Odmian.
          Z uwagi na dużą liczbę danych otrzymywanych z doświadczeń odmianowych zachodziła konieczność usprawnienia obróbki tych danych. W 1966 roku wyniki doświadczeń zaczęto obliczać korzystając z maszyny cyfrowej ZAM-2 Gamma, początkowo zlokalizowanej w Instytucie Ekonomiki Rolnictwa. W 1970 roku, po uprzednim przygotowaniu i przeszkoleniu kadry, maszynę zainstalowano w Słupi Wielkiej. Od roku 1972 wyniki wszystkich doświadczeń pojedynczych oraz syntez były opracowane w Ośrodku Obliczeniowym COBORU. Trzy lata później zainstalowano ODRĘ 1325, elektroniczną maszynę cyfrową nowszej generacji, produkowaną w kraju na licencji angielskiej firmy ICL. Sukcesywnie powiększano bibliotekę procedur statystycznych i programów przetwarzania, które umożliwiały opracowywanie i analizę wyników doświadczeń. Ponadto świadczono usługi dla użytkowników zewnętrznych - Poznańskiej Hodowli Roślin, Jarocińskiej Fabryki Mebli oraz Melioracji i "Stomila" ze Środy. 

Hala emc - ODRA 1325

         W latach siedemdziesiątych w Zakładzie Informatyki COBORU uruchomiono Elektroniczne Doradztwo Odmianowo-Agrotechniczne (EDOA), dzięki któremu indywidualny odbiorca z kraju mógł otrzymać bezpłatną poradę dotyczącą zastosowania właściwych zabiegów agrotechnicznych. W pierwszej fazie system EDOA (potem EDOA-2) obejmował porady dotyczące zbóż i ziemniaka. Rozpoczęto też pracę nad bazą danych doświadczeń odmianowych (BADADOR), którą uruchomiono dla roślin pastewnych. Po oddaniu do użytku w1991 roku nowej siedziby ośrodka obliczeniowego, zainstalowano maszynę ICL S 39. W 2000 roku na potrzeby obliczeń zakupiono jednostkę centralną ICL (Trimetra).

        Wyniki doświadczeń, przetwarzane, a potem analizowane i opracowywane przez kadrę specjalistów z Zakładu Oceny Odmian, publikowane są w formie rocznych i wieloletnich syntez. Materiały drukowane są i rozpowszechniane przez Biuro Wydawnictw COBORU.

        Od 1 XII 1996 roku dyrektorem COBORU jest prof. dr hab. Edward S.Gacek